بررسی رابطه مؤلفه‌های عقاید، اخلاق و احکام در معارف علوی(ع)

گفتار و رفتار امیرمومنان× معیار اصلی شناخت حقیقت و سیمای واقعیاسلام است که می‌توان آن را از معارف و آموز‌ه‌های آن حضرت استحصاء نمود. عقاید به‌منزله ریشه‌های معارف علوی است و با اخلاق و احکام در هم تنیده است. شناخت منظومه عمیقی چون معارف علوی، بدون بررسی ارتباط میان عقاید، اخلاق و احکام میسر نیست. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که از منظر معارف علوی  قوانین و احکام اخلاقی مطلق و واقعی‌اند و ریشه در تقوای الهی و اعتقادات فرد مسلمان دارد. در اخلاق از منظر امام علی×، بیشترین تأکید بر خودسازی و تقواپیشگی و پرهیز از هواهای نفسانی است و این در بستر اعتقاد به معاد و روز قیامت صورت می‌گیرد و از این لحاظ، اخلاق از دریای عقاید و اصول ثابت اسلامی که در معارف علوی شرح و بسط یافته‌اند، نشأت می‌گیرد و ملازم با آن است. درباره ارتباط بین اخلاق با عقاید و أحکام می‌توان چنین گفت که بین این معانی رابطه طولی و نیز عرضی وجود دارد و هر کدام از این مفاهیم وجودش از دیگری جدا نیست و یک نوع رابطه عقلی بین آنان حاکم است.